Katarzyna Kozyra - W sztuce marzenia stają się rzeczywistością.

Katarzyna Kozyra to polska rzeźbiarka, a także artystka tworząca instalacje, fotografię i sztukę wideo.

.

Urodziła się 1 lutego 1963 roku w Warszawie. Studiowała germanistykę na Uniwersytecie Warszawskim. Jest absolwentką tzw. "Kowalni", czyli pracowni prof. Grzegorza Kowalskiego na Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie oraz Hochschule für Graphik und Buchkunst w Lipsku. 

Jej pracą dyplomową była "Piramida zwierząt "(1993).

Rzeźba ta przedstawia cztery zwierzęta, postawione jedno na drugim: koń, na koniu pies, na psie kot, na kocie kogut. Katarzyna inspirowała się obrazem z baśni braci Grimm „Trzej muzykanci z Bremy”. Jedno zastrzeżenie było takie, że zwierzęta miały być martwe.

W jednym z wywiadów Kozyra mówiła:

"Koń był jeden, ten zapłacony. Psów była masa, mogłam sobie wybierać, jakiego chciałam. Z tym że wszystkie miały ten sam feler - były nadgniłe. Dostałam wreszcie psa, którego kwadrans wcześniej uśpiono na życzenie właściciela. Kotów było ze sześć do wyboru, a koguty zatłukłam dwa, nie wiedziałam, który będzie lepszy, duży czy mały. Miałam problem: czy nie powinnam w imię konsekwencji kupić także żywe psy i koty i dać im w łepek. Co mnie powstrzymało? Emocje. Nie potrafiłabym tego, przynajmniej wtedy."

Zwierzęta zostały przeznaczone na śmierć zanim wybrała je artystka. Kontrowersyjne było to, że użyła ich do realizacji swojej pracy dyplomowej.Śmierć konia, który nosił imię artystki - Kasia, Kozyra sfilmowała.

 Głównym tematem pracy było zadawanie śmierci niewinnym zwierzętom i brak reakcji społeczeństwa na to zjawisko. Konie są wywożone na rzeź, koty i psy są jadane w Azji, a koguty wykorzystywane jako główny element niedzielnego obiadu. Jak widać los zwierząt nie był jej obojętny. Autorka starała się sprowokować ludzi, żeby zaczęły się dyskusje na temat traktowania ich i bezsensownej śmierci. Myślę, że jeśli człowiek ma w sobie jeszcze resztę uczuć to może to zmienić tok myślenia. Dzieło kieruje przekaz do wszystkich, a  więc zastanówmy się. Rozgłos wokół pracy spowodował, że do Kozyry przylgnęło miano artystki kontrowersyjnej.

Gdy Kozyra była podczas tworzenia „Piramidy zwierząt” wykryto u niej nowotwór.

Przeszła całą wyczerpującą terapię.  Uświadamiała ludziom, że śmierć wpisana jest w życie każdego z nas, lecz może ona przyjść zupełnie niespodziewanie i szybciej niż można to sobie wyobrazić.

Prywatne doświadczenie wyniszczającej choroby artystka wpisała w swą kolejną pracę - "Olimpię". Dzieło składa się z tryptyku fotograficznego oraz filmu  wideo rejestrującego zabieg chemioterapii, któremu poddała się artystka od 1992 roku cierpiąca na chorobę nowotworową. 

Ciało kobiety jest upozowane jak na słynnym obrazie francuskiego impresjonisty Eduarda Maneta.  

Na obrazie Katarzyny Kozyry na pierwszym planie widnieje łóżko,na którym leży naga kobieta, a tuż  za nią siedzi kot. Na drugim tle widać mężczyznę ubranego w białą szatę z bukietem kwiatów w ręku.  Tło obrazu jest czarne, sprawia, że możemy odczuć atmosferę : przytłoczenie, cierpienie. Obraz ten zawiera wiele symboli. Autorka namalowała nagą kobietę pozbawioną włosów (zostały stracone w wyniku chemioterapii) , która leży ona na niebieskiej jedwabnej pościeli, symbolizuje to niewinność i kobiecość. Dostrzegamy, że to nie ona jest winna tego co ją spotkało, świadczy o tym widniejąca na obrazie lilia (w uchu kobiety).Na łóżku siedzi również kot, jego pysk może wskazywać na ogromne cierpienie jakie podejmują ludzie chorzy na nowotwór. Kot jest symbolem diabła, nieszczęścia. Mężczyzna z bukietem kwiatów moim zdaniem wyraża nadzieję i podjęcie walki. 

Kozyra przywróciła schorowanemu, wręcz umierającemu ciału to co najważniejsze – godność. Ukazała, że nie zawsze jest ono piękne, silne, zdrowe. 

„…Był to sprzeciw wobec przekonania o tym, że choroba czy starość ciała skazują jego właściciela na społeczną niewidzialność..."

Wystawiła okaleczone przez nowotwór ciało na widok publiczny, przełamała dotychczasowe tabu. Krytyka, jaka spadła na tę pracę po raz kolejny pokazała hipokryzję drzemiącą w polskim społeczeństwie. Ponownie skrytykowano dzieło Katarzyny: „ Być chorą, starą, umierającą kobietą wolno tylko w zaciszu własnego domu lub szpitala. Publiczne obnoszenie się ze słabością ciała jest niedopuszczalne.”

Kolejnym interesującym dziełem Katarzyny  są – „Więzy krwi” (1995 r.)

 

Fotografie przedstawiają dwie nagie kobiety leżące na tle dwóch czerwonych znaków: krzyża i półksiężyca. Tematem są kobiety, które są ofiarami wojen. Koncepcja fotografii pojawiła się pod wpływem trwającej w tamtym czasie – wojny na Bałkanach. Krzyż symbolizuje – chrześcijaństwo, a półksiężyc – islam. 

Symbole te oznaczają tu bratobójczą wojnę na tle religijnym.  

Poszczególne zdjęcia przedstawiają:

1 – siostrę Kozyry leżącą na czerwonym półksiężycu. Modelka jest naga. Jej prawa noga jest amputowana poniżej kolana.

2 – pozującą do zdjęcia Katarzynę, która leży w prawej górnej części czerwonego krzyża. Artystka jest na tym zdjęciu chuda i zmęczona, widać oznaki choroby.

3 – siostrę Kozyry leżącą w środku czerwonego krzyża, przy czym w odróżnieniu od fotografii 1 tło nie jest białe, lecz wypełnione kapustą.

4 - Katarzynę, która leży w dolnej części czerwonego półksiężyca, przy czym prawa strona fotografii jest wypełniona kalafiorami.

Kapusta i kalafior nawiązują z jednej strony do płodności i natury, a z drugiej do pól rolnych, które zostawały zamieniane na masowe groby ofiar wojennych. 
Pokrewieństwo między kobietami ma być protestem przeciwko władzy mężczyzn, traktujących religię jako nowe pole dominacji. Więzy krwi między siostrami mają ukazywać przeciwwagę dla „braterskiej” rywalizacji.

Pracę po raz pierwszy zaprezentowano w 1995 roku w warszawskim Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski jako część wystawy Antyciała.

Inne dzieła Katarzyny Kozyry to m.in. Łaźnia żeńska,Łaźnia męska,Święto Wiosny,W sztuce marzenia stają się rzeczywistością. Myślę, że warto zobaczyć je w  i w wolnym momencie poddać się refleksji. 

Ważniejsze osiągnięcia i nagrody: 

- W 1999 reprezentowała Polskę na 48. Międzynarodowym Biennale Sztuki w Wenecji, gdzie za wideoinstalację Łaźnia męska dostała wyróżnienie honorowe.

- Na przełomie 2010 i 2011 roku odbyła się duża wystawa monograficzna Kozyry w warszawskiej Zachęcie "Katarzyna Kozyra. Casting".

- Na przełomie 2011 i 2012 roku Kozyra miała drugą przekrojową wystawę w Polsce, tym razem w Muzeum Narodowym w Krakowie.

- We wrześniu 2011 roku otrzymała nagrodę Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Źródła:

http://ksiazki.onet.pl/wiadomosci/katarzyna-kozyra-etatowa-skandalistka-polskiej-sztuki/gz8yr

http://culture.pl/pl/dzielo/katarzyna-kozyra-piramida-zwierzat

http://www.obliczakultury.pl/component/content/article/196-instalacje-performance-sztuka-nowoczesna/1763-katarzyna-kozyra-biografia